Gwreiddio Cynaliadwyedd mewn dysgu ac addysgu
Tudalen thema Cynaliadwyedd
Rhowch gynnig ar y camau canlynol (nid o reidrwydd pob un ohonynt ac nid o reidrwydd yn y drefn hon!) i wreiddio ADC mewn dysgu ac addysgu yn eich cyd-destun chi:
Cam 1
Ystyriwch eich ymagwedd addysgegol
‘Y ffocws ym maes ADC yw mynd i’r afael â ‘chynaliadwyedd’, a hynny nid yn unig yn gysyniadol neu drwy ymchwil: ei phrif ffocws yw addysgeg, ymateb i gynaliadwyedd fel agenda ddysgu i gymdeithasau a rheidrwydd ar gyfer ailfeddwl addysg.’
(Ryan a Tilbury 2013)
Er mwyn cefnogi’r nod o ymgorffori cynaliadwyedd mewn dysgu ac addysgu, mae angen i ni roi sylw i ddatblygu addysgeg sy’n drawsnewidiol yn hytrach na throsglwyddiadol, sy’n cefnogi’r broses o ddatblygu sgiliau yn ogystal â datblygu gwybodaeth ymhlith dysgwyr.
Efallai eich bod eisoes yn gwneud rhywfaint o hyn. Rhowch gynnig ar y gweithgaredd myfyriol isod i fyfyrio ar le y gellid gwella hyn yn eich ymarfer.
Dylai myfyrwyr allu deall ac esbonio pam y mae cynaliadwyedd yn ymwneud â mwy na’r amgylchedd naturiol, ac yn hytrach yn gofyn am ddull gweithredu aml-haenog sy’n cefnogi dyfodol gwell, mwy cymdeithasol gyfiawn i bawb trwy gydnabod a mynd i’r afael â materion cymdeithasol a naturiol, a goresgyn heriau trwy ffordd o feddwl a chamau gweithredu cydweithredol, strategol ac arloesol.
Cam 2
Ystyried cymwyseddau allweddol UNESCO
Mae cymwyseddau allweddol UNESCO ar gyfer ADC wedi’u crynhoi isod. Os byddwch yn ymgyfarwyddo â’r rhain, efallai y gwelwch eich bod eisoes yn cefnogi ADC trwy eich arferion addysgu.
Mae yna wyth cymhwysedd allweddol sy’n cynnwys tri llinyn: ffyrdd o feddwl, ffyrdd o wneud/ymarfer, a ffyrdd o fod.
Cymhwysedd meddwl trwy systemau
Mae hyn yn golygu edrych ar broblemau yn gyfannol trwy ddeall a dadansoddi systemau cymhleth ar draws gwahanol feysydd megis yr amgylchedd cymdeithasol, yr amgylchedd naturiol a’r amgylchedd economaidd. Mae’n golygu deall bod yr holl systemau hyn yn rhyng-gysylltiedig a bod datrys problemau mewn un system yn gofyn am ddatrys problemau mewn un arall.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- Deall a chydnabod perthnasoedd
- dadansoddi systemau cymhleth
- ystyried sut mae systemau sydd wedi’u hymgorffori o fewn gwahanol barthau a graddau
- yn delio ag ansicrwydd
Cymhwysedd meddwl rhagweledol
Mae hyn yn ennyn diddordeb pobl mewn dychmygu gweledigaethau ar gyfer y dyfodol. Mae’n cynnwys archwilio rhagdybiaethau cyfredol wrth fireinio’ch ffordd o feddwl eich hun yn barhaus am gymdeithas, y sefyllfa sydd ohoni, a’r hyn y gallai hyn ei olygu ar gyfer y dyfodol. Mae’r broses hon o ragweld y dyfodol yn arwain pobl i gymryd perchnogaeth a chyfrifoldeb a gweithredu ar gyfer dyfodol mwy cynaliadwy.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- Deall a gwerthuso llawer o ganlyniadau
- creu eu gweledigaethau eu hunain ar gyfer y dyfodol
- cymhwyso’r egwyddor ragofalus
- asesu canlyniadau gweithredoedd
- delio â risgiau a newidiadau
Cymhwysedd meddwl yn feirniadol
Mae’r sgìl hwn yn canolbwyntio ar y gallu i gwestiynu normau, arferion a safbwyntiau (gan gynnwys eich rhai chi) ac i gymryd safle yn y disgwrs ADC.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- cwestiynu normau, arferion a safbwyntiau
- myfyrio ar eich gwerthoedd, eich canfyddiadau a’ch gweithredoedd eich hun
- cymryd safbwynt yn y drafodaeth am ddatblygiad cynaliadwy
Cymhwysedd meddwl yn strategol
Gallu cynllunio a gweithredu arbrofion arloesol ar y cyd ac yn greadigol i brofi strategaethau newydd, mwy cynaliadwy, yn lleol ac yn fyd-eang.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- datblygu a gweithredu camau arloesol sy’n hyrwyddo datblygiad cynaliadwy ar y lefel lleol ac ymhellach i ffwrdd
Cymhwysedd cydweithredol
Deall gwerth cydweithio ag eraill ar bob lefel ac oedran mewn cymdeithas. Mae ymgysylltu’n empathetig ac yn barchus â chymunedau yn hanfodol, gan eu bod yn gwerthfawrogi ac yn cynnwys systemau gwybodaeth a safbwyntiau gwahanol. Mae’r broses gyfranogi hefyd yn bwysig ar gyfer creu cydberchnogaeth, grymuso, a gweithredu mewn grŵp ar gyfer trawsnewid.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- dysgu gan eraill (gan gynnwys cyfoedion, ac eraill y tu mewn a’r tu allan i’w sefydliad)
- deall a pharchu anghenion, safbwyntiau a gweithredoedd pobl eraill
- delio gyda gwrthdaro mewn grŵp
- hwyluso datrys problemau cydweithredol a chyfranogol
Cymhwysedd datrys problemau’n integredig
Mae hwn yn feta-sgìl y gellir ei feithrin trwy lefelau uchel o fyfyrio a thrawsnewid. Gallu cyfuno ffyrdd disgyblaethol o wybod â meysydd eraill o wybodaeth i greu dealltwriaeth fwy cyfannol sy’n ystyried llawer o lwybrau at atebion. Mae’r rhain yn aml yn cael eu paru â chyd-destunau bywyd go iawn ar gyfer dysgu dilys.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- cymhwyso fframweithiau datrys problemau gwahanol i broblemau datblygu cynaliadwy cymhleth
- datblygu atebion hyfyw, cynhwysol a theg
- defnyddio cymwyseddau priodol i ddatrys problemau
Cymhwysedd hunanymwybyddiaeth
Mae hyn yn cynnwys y gallu i fyfyrio ar eich rôl a’ch cyfrwng eich hun mewn cymunedau lleol a byd-eang, ac i (ail)werthuso’ch gweithredoedd, emosiynau a chymhellion yn barhaus.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- myfyrio ar eu gwerthoedd, eu canfyddiadau a’u gweithredoedd eu hun
- myfyrio ar eu rôl eu hunain yn y gymuned leol a’r gymdeithas fyd-eang
- gwerthuso a chymell eu gweithredoedd ymhellach yn barhaus
- delio â’u teimladau a’u dymuniadau
Cymhwysedd normadol
Mae cysylltiad agos rhwng hyn a chyfiawnder cymdeithasol a meddylfryd gwerthoedd. Mae’n gofyn am gwestiynu strwythurau gormesol sydd wedi’u normaleiddio, gallu myfyrio ar eich gwerthoedd eich hun a’u hegluro, a deall yr haenau dylanwad amrywiol sydd wedi parhau’r safbwyntiau hyn.
Gall myfyriwr sy’n dangos y cymhwyster hwn:
- deall a myfyrio ar y normau a’r gwerthoedd sy’n sail i weithredoedd rhywun
- negodi gwerthoedd, egwyddorion, nodau a thargedau datblygu cynaliadwy, mewn cyd-destun gwrthdaro buddiannau a chyfaddawdau, gwybodaeth ansicr a gwrthddywediadau
Cam 3
Ystyried Nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig ac amcanion dysgu UNESCO
Edrychwch ar amcanion dysgu UNESCO (2017) i gael cymorth i wneud Addysg ar gyfer Dysgu Cynaliadwy’n fwy eglur yn eich disgyblaeth. Mae’r adnodd amhrisiadwy hwn yn mynd trwy bob un o’r 17 o nodau datblygu cynaliadwy, ac yn rhestru amcanion dysgu ar gyfer y parthau gwybyddol, cymdeithasol-emosiynol ac ymddygiadol, yn ogystal â darparu awgrymiadau ar gyfer pynciau ac enghreifftiau o ddulliau dysgu. Ystyriwch pa rai o’r nodau datblygu cynaliadwy y gellir mynd i’r afael â nhw orau yn eich cyd-destun addysgu, edrychwch ar yr adran berthnasol o adnodd amcanion dysgu UNESCO i weld a ydych eisoes yn gwneud unrhyw rai o’r gweithgareddau a awgrymir, ac i gael rhai syniadau i wella eich ymarfer ymhellach ac i alinio eich dulliau dysgu ac addysgu ag ADC.
Cam 4
Ystyried dulliau dysgu ac addysgu pellach sy’n cefnogi, yn meithrin ac yn datblygu’r cymwyseddau allweddol ESD
Dysgu cydweithredol
Caniatáu i fyfyrwyr gydweithio mewn grwpiau i ddatrys problemau, cwblhau tasgau neu ddysgu am gysyniadau newydd. Gall hyn gynnwys canlyniadau unigol neu ar y cyd. Gallwch hefyd gynnwys cyfleoedd ar gyfer trafodaethau mwy a gweithgareddau amlhaenog i ddyfnhau'r dysgu. I wylio fideo byr ar sut i greu amgylchedd dysgu cydweithredol, cliciwch yma.
Dysgu ar sail ymchwiliad
Mae'r dull hwn yn defnyddio senarios go iawn, astudiaethau achos, ac enghreifftiau sy'n ysgogi ymchwiliad. Bydd myfyrwyr yn ymchwilio i bynciau perthnasol a diddorol o fewn y rhain sy'n datblygu sgiliau dadansoddi beirniadol, datrys problemau, arbrofi ac arloesi. I wylio fideo byr ar sut i ddefnyddio dysgu ar sail ymchwiliad, cliciwch yma.
Dysgu ar sail chwarae neu ddysgu chwareus
Mae hyn yn cynnwys defnyddio strategaethau fel chwarae gemau i addysgu a datblygu cysyniadau mwy cymhleth. Enghreifftiau o hyn fyddai addysgu syniad trwy hapchwarae, dysgu seiliedig ar gêm neu efelychu. Yn aml, mae canlyniad yn dod i'r amlwg yn y strategaeth hon sy'n caniatáu i ystod o ganlyniadau ddod i'r amlwg. Ffordd wych o wneud hyn fyddai gofyn i fyfyrwyr addasu gêm sy’n bodoli eisoes neu greu gêm newydd sy’n cysylltu eu disgyblaeth ag un neu fwy o 17 Nod Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig.
Am ddarlith hirach ar chwarae mewn addysg uwch gan yr Athro Alison James, cliciwch yma. Neu edrychwch ar y fideo byr hwn gan Dr Alyson Lewis ar addysgu gan ddefnyddio chwarae mewn addysg uwch.
Dysgu trwy adrodd straeon
Mae'r broses hon yn cynnwys adrodd straeon fel ffordd o gyfleu syniadau. Ar gyfer y strategaeth hon, mae'r dysgu wedi'i strwythuro o amgylch stori fel ffordd o wneud synnwyr. Yn aml, gellir adrodd sawl stori fel ffordd o ddangos sut y gellir llunio gwahanol wirioneddau. Efallai y bydd y wefan hon o ddiddordeb i chi o ran annog adrodd straeon a darllen i bob myfyriwr.
Dysgu yn seiliedig ar broblemau
Mae'r strategaeth hon yn cynnwys gwaith grŵp lle mae myfyrwyr mewn grwpiau bach ac yn ymchwilio i fater byd go iawn. Mae'n debyg i ddysgu ar sail ymchwiliad, ond mae gan y broses hon ganlyniad mwy penodol gan ei bod yn datrys problem benodol. Mae'r dull hwn yn gweithio'n dda gyda dysgu rhyngddisgyblaethol, materion cymhleth a ‘phroblemau drygionus’. I wylio fideo byr ar sut i ddefnyddio dysgu yn seiliedig ar broblemau, cliciwch yma.
Archwilio ADC gyda chydweithwyr, o fewn Ysgolion neu dimau
Efallai y bydd llawer ohonoch yn dymuno archwilio cynnwys y pecyn cymorth hwn gyda chydweithwyr yn eich ysgol academaidd neu dîm Gwasanaethau Proffesiynol yn y Brifysgol. Gellid gwneud hyn mewn sawl ffordd, gyda rhestr nad yw'n gynhwysfawr isod:
- Bwrdd Astudiaethau. Creu cyfle i arweinwyr modiwl yn eich Ysgol siarad am ADC a myfyrio ar sut mae hyn yn siapio arferion addysgu presennol yn ogystal â beth arall y gellid ei wneud. Efallai y byddai'n ddefnyddiol gwneud hyn cyn cynnal a chadw modiwlau, i nodi cyfleoedd i wneud newidiadau i (er enghraifft) amcanion ac asesiadau dysgu.
- Fforymau/Cyfarfodydd Staff Creu cyfle yn ystod cyfarfod staff rheolaidd i archwilio ADC yng nghyd-destun eich disgyblaeth/ffocws gwaith. Gall sgyrsiau o'r fath helpu i nodi cyfleoedd i gyflwyno cynnwys a chyd-destun datblygu cynaliadwy perthnasol, a meithrin cymwyseddau drwy gydol rhaglen radd, er enghraifft.
Cymorth pellach a DPP (adnoddau, podlediadau, blogiau, cyrsiau)
Llyfrgell y Gymanwlad: A Curriculum Framework for the Sustainable Development Goals (2017).
Mae Pecyn Cymorth Addysgu UCL ar gyfer ymgorffori cynaliadwyedd mewn addysgu a dysgu yn adnodd rhagorol ac yn cynnwys llawer o astudiaethau achos o wahanol ddisgyblaethau.
Y Cenhedloedd Unedig: UN SDG:Learn – SDG Learners today, SDG Leaders tomorrow! (unsdglearn.org).
Academi SGD: Adnoddau addysg am ddim sy’n cefnogi ESD o bob cwr o’r byd o Academi SDG.
Archwilio’n Ddyfnach
Rhagor o adnoddau
Archwiliwch Becyn Cymorth CoDesignS i gael cymorth pellach ar wreiddio ADC yn y cwricwlwm.
Archwiliwch Sowing Seeds: How to make your modules a bit more sustainability orientated: A help guide to writing and modifying modules to incorporate sustainability principles from the Centre for Sustainable Futures, Prifysgol Plymouth.
Mae Adran 9, ‘ESD in the disciplines’, o Future Fit Framework (Sterling, 2012) Advance HE, yn cynnig rhai enghreifftiau/awgrymiadau defnyddiol ar gyfer cyflwyno cynaliadwyedd i feysydd pwnc amrywiol.
Podlediadau: The Spaceship Earth, Coconut Thinking, The Sustainability Agenda
Audible: Braiding Sweetgrass gan Robin Wall Kimmerer, Radical Wholeness gan Philip Shepherd, The Treeline gan Ben Rawlence
Darllen pellach: Haraway, D. (2016) Staying with the Trouble, Gwasg Prifysgol Duke; Tsing, A., L., (2021) The Mushroom at the end of the world, UDA: Gwasg Prifysgol Princeton
Cyfeiriadau
Armstrong, C.M. 2011. Implementing Education for Sustainable Development: the Potential Use of Time-Honoured Pedagogical Practice from the Progressive Era of Education. Journal of Sustainability Education, 2.
Cotton., DRE a Winter, J. (2010) It’s not just bits of paper and light bulbs: A review of sustainability pedagogies and their potential for use in Higher Education. Yn (Goln.) Jones, P., Selby, D. a Sterling, S. Sustainability education: Perspectives and practice across Higher Education. Llundain: Earthscan tt39-54.
Ryan, A. a Tilbury, D. (2013) Flexible Pedagogies: New Pedagogical Ideas. Yr Academi Addysg Uwch, Efrog.
Sípos, Y., Battisti, B., and Grimm, K. (2008) ‘Achieving transformative sustainability learning: Engaging heads, hands and heart’, International Journal of Sustainability in Higher Education’, 9(1), pp.68-86. doi: 10.1108/14676370810842193
Sterling, S. (2012) The Future Fit Framework – an introductory guide to teaching and learning for sustainability in HE, Yr Academi Addysg Uwch, Efrog
Wiek, A., Redman, A. (2022). What Do Key Competencies in Sustainability Offer and How to Use Them. Yn: Vare, P., Lausselet, N., Rieckmann, M. (gols) Competences in Education for Sustainable Development. Sustainable Development Goals Series. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-91055-6_4
Rhannwch eich adborth
Ble Nesaf?
Rydych chi ar dudalen 3 o 4 ar y thema Cynaliadwyedd. Archwiliwch y lleill yma:
Beth a olygwn wrth gynaliadwyedd?
Neu beth am thema arall?