Skip to main content
Pecyn Cymorth Datblygu Addysg

Egwyddor 1: Profiadau Dysgu Diddorol

Delwedd haniaethol o law

 

Beth yw Profiad Dysgu Diddorol?

 
Mae dysgu ‘diddorol’ yn canolbwyntio ar roi’r myfyriwr wrth wraidd y profiad dysgu. Mae’n ymwneud â chreu profiadau dysgu sy’n ddiddorol ac yn ysgogol, ac sy’n dal sylw myfyrwyr.
 
Gallai rhai o’r ffyrdd y gellid cyflawni hyn gynnwys: 

  • defnyddio ystod amrywiol o weithgareddau dysgu, gan gynnwys y rhai lle gall dysgwyr greu, trafod a darganfod;
  • helpu myfyrwyr i ddeall perthnasedd tymor byr a hirdymor yr hyn y maent yn ei ddysgu;
  • creu cysylltiadau creadigol neu arloesol rhwng cynnwys newydd a gwybodaeth bresennol myfyrwyr.

Un o gonglfeini dysgu diddorol yw sicrhau bod ein gweithgareddau, deunyddiau a dulliau gweithredu yn hygyrch i bob myfyriwr. Mae hefyd yn gyfle i sicrhau bod ein rhaglenni a’n modiwlau yn paratoi myfyrwyr ar gyfer eu hastudiaethau neu gyflogaeth yn y dyfodol.

Gall profiadau dysgu diddorol godi o’r hyn a elwir yn ‘Addysgeg Adeileddol’ gymdeithasol, lle mai prif rôl yr athro yw hwyluso dysgu fel proses weithredol a chymdeithasol. Cyflawnir hyn trwy ddefnyddio gweithgareddau ystyrlon sy’n galluogi myfyrwyr i (1) ddysgu trwy gymryd rhan mewn deialog â chyfoedion a chydweithwyr, a (2) datblygu eu dysgu a’u dealltwriaeth eu hunain trwy ymgymryd â gweithgareddau ymarferol, yn hytrach na thrwy wrando neu ddarllen. Gelwir hyn yn ddysgu gweithredol, sy’n canolbwyntio ar fyfyrwyr yn dysgu trwy wneud, yn wahanol i ddysgu goddefol, sy’n canolbwyntio ar fyfyrwyr sy’n derbyn gwybodaeth. (Gweler hefyd Awgrymiadau Ymarferol i Ymgorffori Cynaliadwyedd.)

Dylai cynllunio ar gyfer dylunio cwricwlwm ganolbwyntio ar y ffordd orau o sicrhau bod y profiad dysgu yn weithgar ac yn gymdeithasol, a dylai bob amser sicrhau aliniad clir rhwng deilliannau dysgu a’r dulliau asesu arfaethedig ar gyfer modiwl neu raglen.

Awgrym Cynwysoldeb

Byddwch yn ymwybodol o'ch dysgwyr amrywiol, a cheisiwch greu ystod o weithgareddau sy'n cynnig ymgysylltiad â dysgu gweithredol mewn gwahanol ffurfiau, gan ddefnyddio dulliau lluosog o ymgysylltu: er enghraifft, efallai y bydd rhai myfyrwyr niwroamrywiol yn cael trafferth gyda dysgu cymdeithasol, felly sicrhewch, ar draws profiad modiwl, neu sesiwn, fod cyfleoedd ar gyfer rhai tasgau gweithgar unigol a thawel.

Awgrym Cynaliadwyedd

Er mwyn meithrin profiadau dysgu diddorol, mae angen i chi ystyried sut y bydd y rhain yn berthnasol i'ch dysgwyr ac yn eu cynnwys yn weithredol yn eich sesiynau. Beth fyddant yn ei wneud? Gall dysgu yn seiliedig ar broblemau a chefnogi dysgu trwy wneud cysylltiadau â phrofiadau go iawn gefnogi hyn. Er enghraifft, gall defnyddio astudiaethau achos sy'n mynd i'r afael ag un neu fwy o'r Nodau Datblygu Cynaliadwy fod yn ffordd wych o wneud rhai o'r syniadau yn eich modiwlau yn fwy diriaethol a hygyrch i fyfyrwyr. Edrychwch ar rai o'r astudiaethau achos a grëwyd ym Mhrifysgol Caerdydd yma.

Archwiliad Dyfnach o Brofiadau Dysgu Diddorol

Mae nifer o ffyrdd y gallech ddewis defnyddio dysgu gweithredol i greu profiad diddorol i’ch myfyrwyr, gan gynnwys:

  • Dysgu sy’n Seiliedig ar Broblemau (PBL) – lle mae myfyrwyr yn cymhwyso eu gwybodaeth a'u sgiliau i fynd i'r afael â phroblemau yn y byd go iawn neu yn y byd damcaniaethol.
  • Dysgu sy’n Seiliedig ar Ymholiad (EBL) – lle mae myfyrwyr yn gwneud ymchwil i ymateb i gwestiynau(au), a all gael eu gosod gan yr athro/hwylusydd neu a nodwyd gan ddysgwyr.
  • Dysgu drwy brofiad – lle mae myfyrwyr yn cael eu trochi mewn lleoliadau yn y byd go iawn, neu gyd-destunau sy'n efelychu lleoliadau'r byd go iawn, gan ganiatáu iddynt gymhwyso a gwneud cysylltiadau rhwng eu dysgu a'r byd y tu allan i'r ystafell ddosbarth neu'r labordy. Gallai enghreifftiau gynnwys lleoliadau profiad gwaith, teithiau maes ac ymweliadau safle.
  • Gweithgareddau creadigol neu weithgareddau sy’n seiliedig ar adeiladu, lle mae myfyrwyr yn cynhyrchu rhyw fath o gynnyrch neu allbwn i ddangos neu roi tystiolaeth o'u dysgu. Mae enghreifftiau cyffredin yn cynnwys posteri, cyflwyniadau, fideos neu adnoddau dysgu, ond mae'r rhestr yn ddiddiwedd!
  • Gweithgareddau dysgu cydweithredol, lle mae myfyrwyr yn gweithio gyda'i gilydd neu gydag aelodau'r cyhoedd, cyrff proffesiynol neu asiantaethau sector cyhoeddus/preifat i gynhyrchu allbwn a rennir neu i gyrraedd nod penodol.
  • Creu gêm a dysgu chwareus – lle defnyddir elfennau sy'n gysylltiedig â gêm fel strategaeth i ennyn diddordeb dysgwyr a chynyddu'r mwynhad canfyddedig o ddysgu. Er bod llawer o waith ymchwil yn canolbwyntio ar ddefnyddio gemau fideo, gall dulliau ar sail gemau hefyd gynnwys yr hyn a elwir yn ddulliau ‘technoleg isel’, megis gemau bwrdd, cwisiau a phosau

Mae Toda et al. (2019) yn defnyddio tacsonomeg i ddangos y gwahanol elfennau o gemau y gellir eu hymgorffori mewn dysgu; mae'r rhain yn cynnwys adrodd straeon/naratif, cystadleuaeth, amcanion, pwyntiau, gwobrau a byrddau arweinwyr.

Tacsonomeg gemeiddio ar ffurf cylch o liwiau'r enfys. 1. Elfennau prin wedi’u cynrychiolir gan ddiemwnt. 2. Economi wedi’i chynrychioli gan arwydd doler yr Unol Daleithiau. 3. Dewisiadau dan orfodaeth yn cael eu cynrychioli gan arwyddbost. 4. Tebygolrwydd yn cael ei gynrychioli gan ddis. 5. Pwysau amser wedi’i gynrychioli gan oriawr amseru. 6. Bod o dan bwysau wedi’i gynrychioli gan gymeriad dan straen. 7. Cystadleuaeth wedi’i chynrychioli gan ornest freichiau am y cryfaf. 8. Cydweithredu wedi’i gynrychioli gan ysgwyd llaw. 9. Enw da wedi’i gynrychioli gan sêr. 10. Newydd-deb wedi’i gynrychioli gan siâp sy’n nodi disgleirdeb. 11. Adnewyddu wedi’i gynrychioli gan gylch yn llwytho. 12. Pos wedi’i gynrychioli gan ddarnau pos. 13. Amcan wedi’i gynrychioli gan darged. 14. Ymdeimlad wedi’i gynrychioli gan ben yn edrych o’r ochr. 15. Adrodd straeon wedi’i gynrychioli gan swigod siarad. 15. Naratif wedi’i gynrychioli gan lwybr troellog. 16. Cynnydd wedi’i gynrychioli gan fariau llwytho. 17. Lefel wedi’i gynrychioli gan saethau. 18. Pwynt wedi’i gynrychioli gan sgorau rhifiadol. 19. Ystadegau wedi’u cynrychiolir gan nifer o wahanol siartiau bar. 19. Cydnabyddiaeth wedi’i gynrychioli gan dlws.
Syniadau ynghylch gemeiddio trwy dacsonomeg
  1. Ffug dreialon cyfreithiol mewn Ffarmacoleg (Yr Athro Derek Lang, MEDIC)
     
    Yn y gweithgaredd hwn, mae myfyrwyr yn cymryd rhan mewn ffug dreial cyfreithiol, gan roi triniaethau cyffuriau dadleuol 'ar brawf'. Mae myfyrwyr yn cael eu grwpio i dimau erlyn ac amddiffyn ac yn paratoi ac yn cyflwyno eu hachosion ar gyfer treial. Mae ymgysylltiad a chanlyniadau myfyrwyr yn rhagorol yn yr enghraifft hon o ddysgu gweithredol, a adlewyrchir mewn adborth cadarnhaol cryf megis: "Roedd y dull addysgu hwn yn hynod arloesol ac yn ffordd hwyliog iawn o integreiddio gwybodaeth wrth ddysgu sut i ddehongli llenyddiaeth a dod i gasgliad cytbwys yn seiliedig ar y dystiolaeth"
     
    Darllenwch fwy am y ffug dreialon cyfreithiol yma (yn Saesneg).
     
  2. Gêm gardiau wedi'i chreu ar y cyd ar gyfer yr economi gylchol (Dr Marianna Marchesi, ARCHI)
     
    Mae'r gweithgaredd dysgu gafaelgar hwn yn defnyddio gêm gardiau a ddatblygwyd gan Dr Marchesi yn yr Ysgol Pensaernïaeth, ac mae'n dangos manteision cadarnhaol 'creu gêm'. Gyda'r gêm 'Teuluoedd Cylchol', mae myfyrwyr a'r cyhoedd ehangach yn cael eu cyflwyno i arferion cynhyrchu a defnyddio sy'n angenrheidiol ar gyfer economi gylchol, ac mae ganddynt rôl weithredol wrth archwilio effaith dinasoedd ar yr amgylchedd.
     
    Darllenwch fwy am gêm gardiau Teuluoedd Cylchol yma (yn Saesneg).
     
  3. Dysgu gan gymheiriaid a chyfnewid rolau (Dr Stephanie Slater, CARBS)
     
    Gyda dylunio meddylgar, gall creu cyfleoedd dysgu cyfoedion yn y cwricwlwm fod yn hynod effeithiol. Yn yr Ysgol Busnes, cafodd caniatáu lle i archwilio profiadau rhyngwladol amrywiol myfyrwyr trwy waith prosiect 'cyfnewid rolau' effaith gadarnhaol iawn ar fyfyrwyr.
     
    Darllenwch fwy am y prosiect a'i effaith gadarnhaol ar ddysgu myfyrwyr yma (yn Saesneg).

Sut alla i oresgyn heriau i greu profiad dysgu diddorol?

Mae profiad dysgu diddorol yn dibynnu ar greu amgylchedd dysgu cadarnhaol a chynhwysol a gall nifer o ffactorau effeithio arno:

  1. Nifer fawr o fyfyrwyr
  2. Mannau dysgu heriol, e.e. darlithfeydd gyda seddau sefydlog
  3. Dysgwyr anghyfforddus neu bryderus neu rai y mae eu sylw wedi cael ei dynnu
  4. Athrawon a myfyrwyr yn cael eu llethu gan y defnydd o dechnoleg nad ydynt yn gyfarwydd â hih
  5. Colli ymdeimlad o gymuned ehangach os yw myfyrwyr yn gweithio mewn grwpiau bach
  6. Ffactorau diwylliannol sy'n rhwystro mynediad at ddysgu

Er mwyn ymateb i’r heriau hyn, mae Petersen a Gorman (2014) yn cynghori’r dull gweithredu canlynol:

Cyn Eich Sesiwn (yn ystod y cam dylunio)

  • Cynlluniwch weithgareddau sy'n bodloni'ch deilliannau dysgu a manteisiwch ar y gofod. Gall hyn gynnwys cynllunio ar gyfer gweithgareddau wrth gefn neu benderfynu sut y byddwch yn ymateb i newidiadau megis grŵp llai na'r disgwyl o ddysgwyr, neu newid ystafell yn annisgwyl.
  • Penderfynwch ba dechnoleg y byddwch ac na fyddwch yn ei defnyddio.
  • Cymerwch agwedd gynyddol at newidiadau mewn addysgu.

Diwrnod Cyntaf Eich Sesiwn

  • Cyfleuwch eich athroniaeth am rolau athrawon a myfyrwyr;
  • Mynegwch eich disgwyliadau ar gyfer rhyngweithio myfyriwr-hyfforddwr a myfyriwr-myfyriwr;
  • Rhowch wybod i fyfyrwyr y byddwch yn gofyn am eu hadborth.

Yn ystod Sesiynau Dosbarth

  • Llywiwch sylw myfyrwyr yn ystod sesiynau;
  • Neilltuwch amser ar gyfer rhyngweithio mewn grŵp mawr;
  • Gofynnwch am adborth myfyrwyr yn gynnar yn y semester.

Bydd sicrhau bod paramedrau clir yn cael eu sefydlu yn ystod y cam dylunio hefyd yn eich galluogi i gynllunio eich gweithgareddau dysgu ac asesu yn fwy effeithiol. Hefyd, sicrhewch eich yn gwneud cynlluniau wrth gefn ('beth fyddaf yn ei wneud os…?'), gan gynnwys methiant technoleg, grwpiau mwy neu lai, neu newid ystafelloedd.

Awgrymiadau Cynwysoldeb

  • Eglurwch y gweithredoedd, y disgwyliadau a phwrpas y gweithgaredd i'ch myfyrwyr, er mwyn sicrhau eich bod yn lleihau rhwystrau rhag dysgu, yn enwedig i'r myfyrwyr hynny sydd efallai wedi profi diwylliant addysgol llai gweithgar.
  • Byddwch yn ymwybodol y gallai fod gennych fyfyrwyr ag anghenion dysgu ychwanegol, megis problemau symudedd, nam ar y synhwyrau neu heriau cymdeithasol, ac ystyriwch y rhain wrth i chi gynllunio ar gyfer gweithgareddau, gyda dulliau eraill o ymgysylltu. Gallai hyn olygu bod angen hyblygrwydd ar gyfer presenoldeb, symud o gwmpas y gofod, neu addasu'r rhyngweithiadau disgwyliedig.

Petersen, C.I. a Gorman, K.S. (2014) Strategies to Address Common Challenges When Teaching in an Active Learning Classroom. New Directions for Teaching and Learning, 2014, 63-70. https://doi.org/10.1002/tl.20086

Bligh, D. A (2000) What’s the Use of Lectures? San Francisco: Jossey-Bass

Ydych chi'n barod i archwilio rhai tudalennau proses?

Os ydych yn cynllunio rhaglen newydd, neu ar gyfer ailddilysu, efallai y bydd y tudalennau canlynol yn ddefnyddiol yn y drefn hon:

Neu, efallai, os ydych chi eisoes yng nghanol addysgu, efallai y bydd un o'r tudalennau canlynol yn ddefnyddiol i chi: