Skip to main content
Pecyn Cymorth Datblygu Addysg

Egwyddor 4: Amgylcheddau Dysgu Effeithiol

Beth yw Amgylchedd Dysgu Effeithiol?

Graffeg o goeden

Mae’r term ‘amgylchedd dysgu’ yn un eang, ac mae’n cyfeirio at ofodau, lleoedd, agweddau a chydberthnasau y mae myfyrwyr yn dod ar eu traws wrth iddynt ddysgu. Fel ymarferwyr addysgu, mae gennym y pŵer i ddylunio, meithrin a phlethu amgylcheddau dysgu er mwyn sicrhau bod myfyrwyr yn cael profiad dysgu effeithiol a diddorol.

Awgrym Cynaliadwyedd

Mae meithrin a hwyluso amgylchedd dysgu effeithiol yn elfen allweddol o Addysg ar gyfer Datblygu Cynaliadwy. Mae amgylcheddau dysgu yn newid yn gyson ynghyd ag amrywiaeth y dysgwyr. Mae'n bwysig cydnabod bod y berthynas rhwng dysgwr a'r amgylchedd dysgu yn bersonol i bob dysgwr. Er mwyn sicrhau amgylchedd dysgu effeithiol, rhaid ei (ail)ystyried yn barhaus mewn perthynas ag anghenion datblygol ei ddysgwyr.

Gellir cefnogi hyn trwy hwyluso tasgau metawybyddol sy'n annog pob dysgwr i fyfyrio ar ddatblygiad ei brofiad dysgu ei hun. Mae hyn yn cefnogi dysgu gydol oes ac yn datblygu dysgwyr sy'n gallu ymgysylltu â'r egwyddorion cynaliadwyedd a'u hymgorffori ar gyfer dyfodol tecach, mwy cymdeithasol gyfiawn.

Mae’r Fframwaith Dysgu Cyfunol yn amlinellu’n ymarferol sut y gallwch wneud y gorau o fannau dysgu ffisegol a digidol, a sut y gallwch feithrin cyfathrebu gyda myfyrwyr a rhyngddynt. Bydd yn eich helpu i gynllunio cydbwysedd o weithgareddau cydamserol (myfyrwyr yn dysgu gyda’i gilydd ar adegau penodol) a gweithgareddau anghydamserol (myfyrwyr yn dysgu ar eu cyflymder eu hunain). Mae Manninen ac eraill (2007) yn diffinio amgylcheddau dysgu o dan bum categori, a amlinellir isod.

Cyn eu harchwilio’n fanylach, cofiwch fod myfyrwyr yn mynd trwy lawer o drawsnewidiadau wrth fynd i mewn i’w hastudiaethau, mynd trwyddynt, a mynd allan ohonynt gyda ni. Er bod pob myfyriwr yn unigryw, mae prosesau sy’n gyffredin i bob myfyriwr. Mae’r map Cylch Bywyd Myfyrwyr (Saesneg) hwn yn dilyn taith ein myfyrwyr israddedig, gan gynnwys ‘pwyntiau poenus’ cyffredin. Mae cynllunio’n rhagweithiol i arwain myfyrwyr yn ystod y pwyntiau poenus hyn a meithrin deialog ddefnyddiol yn sicrhau bod amgylcheddau dysgu yn parhau i fod yn effeithiol. Gall Mentoriaid Myfyrwyr hefyd chwarae rhan allweddol yn hyn.

Awgrym Cynwysoldeb

Mae gan y defnydd o ddysgu cyfunol y pŵer i drawsnewid eich rhaglen i fod yn brofiad cwbl hygyrch, cynhwysol a difyr i’n holl ddysgwyr amrywiol. Mae galluogi pob myfyriwr i ddysgu trwy gynnig ffyrdd lluosog o gael mynediad at wybodaeth a chyflawni amcanion dysgu, ynghyd â sicrhau eglurder a chysondeb mewn dylunio ac iaith, yn rhan o egwyddorion ehangach Dylunio Cyffredinol ar gyfer Dysgu sydd o fudd i bob myfyriwr, gan gynnwys y rhai o grwpiau nodweddiadol sydd ar y cyrion. Os yw adnodd yn anhygyrch i rywun sydd â gwahaniaethau neu anableddau dysgu, ni all ymgysylltu. Wrth ddylunio adnoddau, mae'n werth cyfeirio at ganllawiau ar hygyrchedd digidol.

Mwy am Amgylcheddau Dysgu Effeithiol?

Gallech archwilio ein tudalen pecyn cymorth Dysgu Gwrthdro.

Archwiliad Dyfnach o Amgylcheddau Dysgu

Mae cael dull clir at sut y byddwch yn addysgu myfyrwyr yn gam hanfodol tuag at ddylunio amgylcheddau dysgu effeithiol. Pa bynnag ddulliau a gymerwch, mae sicrhau bod eich myfyrwyr yn gyfranogwyr gweithredol yn eu dysgu yn allweddol. Gallai'r  hyn eich helpu i ddechrau arni.

Mae'n arbennig o bwysig bod gweithgareddau cydamserol yn cael eu cynllunio i alluogi myfyrwyr i sefydlu cymunedau dysgu. Bydd gweithgareddau sydd wedi’u crefftio’n ofalus yn galluogi myfyrwyr i lunio gwybodaeth gyda’i gilydd, sefydlu grwpiau cefnogol, datblygu eu galluoedd, a thanio’r cymhelliant a fydd yn gyrru eu dysgu yn ei flaen y tu allan i leoliadau ystafell ddosbarth ffurfiol (Slavin, 1996).

Awgrym Cynwysoldeb

Byddwch yn ymwybodol y gall dysgwyr niwrowahanol, y rhai â heriau cymdeithasol neu emosiynol, neu'r rhai â phroblemau iechyd meddwl fod yn llai cyfforddus mewn mannau dysgu cymdeithasol, ac y dylid galluogi neu ddylunio gweithgareddau cydamserol neu anghydamserol cyfatebol i'w cwblhau'n unigol neu'n anghydamserol.

Awgrym Cynaliadwyedd

Mae cydweithio yn elfen allweddol o ddeall a goresgyn problemau ‘drwg’ yr 21ain ganrif. O ystyried cydgysylltiad yr egwyddorion cynaliadwyedd, mae yn amlygu angen allweddol i gydweithio ar gyfer dyfodol mwy cynaliadwy.

Mae'n well meddwl am elfennau ffisegol a digidol eich cwrs fel rhai ‘cyfunol’; mewn amgylcheddau dysgu effeithiol, mae’r elfennau digidol a ffisegol yn cael eu cynllunio gyda'i gilydd. Er enghraifft, nid yw'r ddarlithfa yn ofod cwbl ffisegol lle mae'r darlithydd yn defnyddio offer digidol i gyflwyno ac ymgysylltu; mae myfyrwyr yn defnyddio offer digidol i ymateb, gweithio a chyfathrebu, ac mae arteffactau'r ddarlith yn cael eu hastudio ar-lein wedyn. Yr hyn sy'n bwysig o ran y cyfuniad hwn yw sut rydym yn cyfathrebu â myfyrwyr am eu dysgu, sut rydym yn sefydlu'r hyn a ddisgwylir ganddynt, a sut rydym yn cofnodi dysgu sy'n digwydd y tu allan i ofodau ffurfiol. Un o'r ffyrdd y dylai staff wneud hyn yw gyda mapiau modiwl, sy’n ddull poblogaidd gyda myfyrwyr.

Fodd bynnag, mae'n werth cofio'r mannau dysgu ffisegol rydych chi a'ch myfyrwyr yn eu rhannu. Er ei bod yn bosibl na fydd yn bosibl newid gofod ffisegol yn unig, mae’n annhebygol beth bynnag o effeithio’n uniongyrchol ar ddysgu myfyrwyr: y newid yn y dull o ddysgu ac addysgu a fydd yn gwella canlyniadau myfyrwyr (Ellis, 2019). Er enghraifft, dylunio cyfleoedd dysgu gweithredol sy'n manteisio ar ofod mwy cymdeithasol.

Awgrym Cynwysoldeb

Gweithiwch gydag amserlennu i sicrhau bod eich mannau ffisegol mor hygyrch â phosibl: mae hyn yn golygu ystyried ystod o anghenion, megis hygyrchedd cadair olwyn, presenoldeb dolen ar gyfer defnyddwyr cymhorthion clyw, goleuadau addasadwy da a chyferbyniad lliw ar gyfer y rhai â nam ar eu golwg, a sain a goleuadau y gellir eu haddasu ar gyfer y rhai â gorsensitifrwydd. Dylech alluogi adborth cyfrinachol gan fyfyrwyr am y gofod ffisegol, gweithredu arno, a thrafod unrhyw anghenion sy’n groes i’w gilydd.

Fel y nodwyd uchod, dylid dewis y technolegau a ddefnyddir ochr yn ochr â'r dulliau addysgegol ar gyfer y rhaglen. Er enghraifft, efallai y bydd angen technolegau i gefnogi dysgu myfyrwyr yn yr Amgylchedd Dysgu Digidol ac yna offer ymgysylltu digidol ar gyfer dysgu dyfnach gyda'n gilydd yn yr ystafell ddosbarth er mwyn defnyddio dull dysgu gwrthdro. Mae’r  yn dangos sut i ddylunio gofodau eich Amgylchedd Dysgu Digidol fel man lle caiff myfyrwyr eu cyfeirio i ddychwelyd iddo ar gyfer cyfathrebu a gweithgarwch ystyrlon y tu allan i ddarlithoedd.

Gwerthuswch fforddiannau a chyfyngiadau gwahanol offer a phlatfformau wrth benderfynu pa rai i'w cynnwys yn eich dull. Mae'n werth gwneud hyn fel tîm rhaglen i sicrhau nad yw myfyrwyr yn cael eu llethu gan nifer ac amrywiaeth y technolegau a'r prosesau ar draws eich rhaglen, modiwl neu sesiwn: mae ‘cadwch bethau'n syml’ yn ddull arweiniol da.

Awgrym Cynwysoldeb

Sicrhewch eich bod yn ystyried tlodi digidol wrth sefydlu eich rhaglen: sut bydd myfyrwyr heb fynediad i Wi-Fi, neu liniaduron gartref, yn ymdopi â gofynion eich rhaglen? Ystyriwch hefyd y rheoliadau hygyrchedd digidol yn eich dyluniad: a yw eich tudalennau, adnoddau ac offer ar Dysgu Canolog yn hygyrch?

Cymerwch amser i ystyried sut y gellid trefnu teithiau a lleoliadau pwrpasol a sut y gellid gwneud y mwyaf o’r dysgu a/neu ei asesu. Ystyriwch sut y gallai teithiau pwrpasol gefnogi dysgu yn wahanol – er enghraifft, sut a pham y gallai fod yn wahanol bod mewn neuadd ddarlithio / ystafell seminar o gymharu â bod mewn ysbyty, maes, theatr ac ati? Pa brofiad mae hyn yn ei gynnig i'r dysgwr?

Awgrym Cynwysoldeb

Sicrhewch eich bod yn ymwybodol o anghenion y myfyrwyr ac unrhyw anableddau neu broblemau posibl, megis iechyd meddwl, a allai effeithio ar gwblhau gwaith maes, teithiau a lleoliadau. Gwiriwch hygyrchedd lleoliadau allanol, dyluniwch brofiad rhithwir cyfatebol lle bo’n bosibl, neu lle bo’n hanfodol i’r cwrs, nodwch elfennau y gellid eu hystyried yn ‘addasiadau rhesymol’ i ddisgwyliadau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010.


Awgrym Cynaliadwyedd

Mae amlygu y gall dysgu ddigwydd y tu allan i’r brifysgol yn creu cysylltiadau cryfach ar gyfer dysgu gydol oes ac yn cefnogi’r cysylltiad rhwng ymarfer bywyd go iawn a phrofiad mewn disgyblaeth. Gall yr amgylchedd dysgu oddi ar y campws fod yn hynod effeithiol ar gyfer gwreiddio cynnwys disgyblaethol a chyfoethogi ymgysylltiad sydd fel arall wedi’i gyfyngu i leoliad penodol.